Letsel

Wat is een patellaluxatie?

Bij een patellaluxatie, is er sprake van een verplaatsing van de patella (knieschijf). Deze patella, oftewel knieschijf, ligt normaal gesproken in een kraakbeensleuf aan het onderste gedeelte van het bovenbeen (zie afbeelding). De knieschijf is belangrijk bij het buigen van de knie en deze functie valt weg bij een patellaluxatie. De hond of kat kan dan niet meer goed met deze poot functioneren.

Een patellaluxatie komt het meeste voor bij kleine hondenrassen en vaak aan beide poten.

Oorzaken

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor een patellaluxatie. Het is meestal een gevolg van één van de volgende oorzaken:

• Erfelijkheid (genetische bepaalde anatomische afwijking)
• Trauma (ongeluk)
• Andere lichamelijke afwijkingen (de ziekte van Cushing verslapt de pezen en spieren, waardoor de knieschijf niet meer op de juiste plek kan worden gehouden)

Ook het constant vasthouden van (kleine) hondjes, kan uiteindelijk zorgen voor een patellaluxatie. Deze dieren krijgen onvoldoende de kans om spieren en pezen goed op te bouwen.

Soorten luxaties

De stand die de knieschijf kan hebben na luxatie:

• Mediale luxatie: hierbij is de knieschijf naar binnen gedraaid
• Laterale luxatie: hierbij is de knieschijf naar buiten gedraaid

Er zijn ook verschillende vormen van ontstaan van een luxatie:

Acute luxatie
De knieschijf kan met een verkeerde beweging er plots afschieten. De groef is dan ondiep of het onderbeen staat niet recht onder het bovenbeen (beide komt vaak bij kleine rassen voor). Bij het eraf schieten van de schijf, kunnen banden oprekken en soms ook scheuren. Dit kan zeer pijnlijk zijn.

Geleidelijke luxatie
Deze vorm van luxatie komt veel vaker voor. Dit is een proces wat ontstaat door slijtage. De banden van de patella rekken steeds meer op, doordat er telkens weer een luxatie optreed. De hond of kat hoeft hier geen pijn door te hebben, maar ze nemen vaak een andere houding aan met hun poot om het probleem tegen te gaan. Ook kunt u het merken aan het telkens doorzakken van de poot en dan weer strekken, om de patella op zijn plaats te zetten. Het probleem kan lastig te zien zijn, omdat de houdingen en bewegingen die het dier maakt telkens anders kunnen zijn.

Permanente luxatie
Dit komt bijvoorbeeld bij Yorkshires voor, waarbij de patella naast het gewricht ligt. De hond hoeft er geen last van te hebben.

Diagnose

Een patellaluxatie kan door de eigenaren al worden opgemerkt, doordat het dier de poot ontloopt of het niet op de juiste manier kan/wil belasten. Het kan de eigenaar wellicht al opvallen bij het voelen aan de poot dat de patella verschuifbaar is. Door de dierenarts kan de diagnose worden gesteld. Een patellaluxatie kan worden onderverdeeld in 4 graden.

Behandeling

Het ligt aan de ernst van de patellaluxatie, wat de beste behandeling is, maar de beste oplossing is operatief behandelen. Bij graad 1 wordt zelden behandeld, maar ook hierbij kan dan uiteindelijk toch een pijnlijk gewricht ontstaan door de subluxaties.
Een operatie kan bestaan uit:

• Het strak hechten van het kapsel, zodat de knieschijf strakker ligt
• De kraakbeensleuf dieper maken, zodat de knieschijf dieper ligt en minder snel kan luxeren
• De knieschijf op zijn plek houden met hechtingsmateriaal
• De kniepees op de juiste plaats vastpinnen
• Complete standscorrecties van de botdelen

Een operatie aan de kniepees is heel dankbaar werk voor de dieren en de vooruitzichten na operatie zijn goed.

Gescheurde kruisbanden zijn de meest voorkomende orthopedische letsels bij de hond, met name grote honden. Bij kleine honden en katten kunnen er echter ook scheuren in een kruisband voorkomen. Soms is naast de kruisband ook de meniscus (deels) gescheurd. Door op tijd te opereren aan het kniegewricht kan artrose nog voorkomen worden. De prognose is dan gunstig.

Wat zijn de kruisbanden?

Tussen scheenbeen en dijbeen zitten twee banden gespannen. Dit zijn de kruisbanden die dienen om die twee beenderen ten opzichte van elkaar te fixeren en stabiliseren.

Wat houdt een gescheurde kruisband in?

Bij een gescheurde kruisband is een van de kruisbanden gescheurd. Het kan ook zijn dat beide zijn gescheurd, maar meestal is het de voorste kruisband die scheurt. De knie is hierna niet meer stabiel. Hierdoor kunnen dijbeen en scheenbeen ten opzicht van elkaar schuiven, waardoor de meniscus ook kan scheuren of los komen.

Hoe ontstaat een gescheurde kruisband?

Vaak is het ontstaan van een gescheurde kruisband door een combinatie van verschillende bewegingen. Er is vaak sprake van het overstrekken en het draaien van de knie. Dit gebeurt als het dier een verkeerde stap maakt doordat hij bijvoorbeeld uitglijdt of een andere torsiebeweging maakt. Een te steile stand van een achterpoot heeft ook nadelige effecten op de belasting van de knieën.
Een genetische aanleg kan ook een reden zijn voor het ontstaan van een gescheurde kruisband. Het komt soms namelijk voor dat het dier het later ook aan de andere knie krijgt. Ook bij de knieën van zwaardere (grotere) honden is het risico groter, doordat ze worden overbelast. De kruisbanden kunnen dan de grote krachten die de (flink bespierde) honden maken niet goed aan.

De symptomen bij een gescheurde kruisband

Symptomen zijn plotselinge kreupelheid (de poot wordt niet of nauwelijks belast) en overvulling van de knie. De kreupelheid kan verergeren als de meniscus ook gescheurd is.

De diagnose en behandeling bij een gescheurde kruisband

Het is allereerst belangrijk om een goed klinische onderzoek te doen. Bij een klinische onderzoek merken we de zwelling op (de knie is overvuld met gewricht vloeistof) en is er ruimte tussen de botdelen van de knie. De dierenarts kan de instabiele knie testen. Röntgenfoto’s zijn dan hierbij het belangrijkste. Dit moet vaak wel onder een roesje (lichte narcose), omdat het anders te pijnlijk is om het dier in de juiste houding te leggen voor de foto. Bij een vastgestelde diagnose is veelal het advies om het dier te laten opereren.

Bij de operatie zullen de restanten van de band(en) worden verwijderd en alles goed nagekeken op de beschadigingen. Hierna moet de knie gestabiliseerd worden. Hiervoor zijn meerdere technieken mogelijk, welke afhankelijk zijn van gewicht, stand, gespierdheid, etc. Indien er niet geopereerd wordt, lijdt de hond onder de pijn en de artrose die zich zal vormen.